همواره و در دل تاریخ، انسان‌هایی بوده‌اند که با بخشیدن جان، دارایی، وقت و نیروی خود در خدمت سربلندی میهن و مرز و بوم خود بوده‌اند؛ انسان‌هایی که از لذّت‌های زندگی مادّی و معنوی بریده‌اند و رفاه، آسایش و سرزندگی مردم برایشان از هر چیز دیگر والاتر بوده است.
دلبستگی به زاد و بوم، ریشه در طبیعت انسان‌ها دارد و چه بسا کسانی که برای رسیدن به آزادی و آبادانی دیار خود همه دشواری‌ها را به جان خریده‌اند و نام خود را برای همیشه در دل همدیاران‌شان جاودان ساخته‌اند. یکی از این انسان‌های کوشا، دلسوز و فرهنگ مدار، استاد سیّدعبدالعظیم پویا، مردی از اقلیم تاریخی میبد است؛ از زاد بوم کهنسال وی مردان بزرگی چون: ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، صاحب تفسیر گرانسنگ کشف‌الاسرار؛ قاضی میرحسین میبدی، شاعر، عالم و فیلسوف و معین‌الدّین معلّم میبدی، صاحب مواهب الهی در تاریخ آل مظفّر و ده‌ها دانشمند، اندیشمند و هنرمند دیگر برخاسته‌اند.
پویا را همۀ مردمان فرهنگ‌دوست استان یزد بویژه میبدیان می‌شناسند؛ سال‌هاست که گاه، یکّه و تنها بار بزرگ پاسداری از میراث کهن سرزمین میبد را بر دوش دارد؛ در همه آوردگاه‌های دفاع از بافت سنّتی و تاریخی میبد، حضوری چشمگیر دارد؛ ده‌ها گفتار و چندین کتاب در ارجمندی این دیار و نگهداری از داشته‌های آن نوشته؛ ده‌ها جریان فرهنگی را در این سرزمین پیشوایی کرده و بنیاد میبدی را با همراهی گروهی از علاقمندان میبد برای نشر آثار فرهنگی آن دیار بنیان نهاده است؛ با پایمردی او نارین قلعۀ میبد، کاروانسرای شاه‌عبّاسی، آب‌انبار کلار، برج کبوترخانه، چاپارخانه، آسیاب دو سنگی میبد و ده‌ها اثر تاریخی دیگر، زنده و سر پا شده است.
در هر همایش و گردهمایی که دربارۀ کاریز (قنات) در ایران بوده، دلیرانه از هستی آن دفاع کرده است؛ دربارۀ حفظ حریم قنات‌ها نوشته وگفته است که اگر چاره‌ای اندیشیده نشود باید این دیار تاریخی را رها کرد و به جای دیگر کوچید. سال‌ها پیش هشدار داد که یزدِ کویری گنجایش صنایعی چون فولاد و دیگر صنایع آبخواه و آلاینده را ندارد. وی اکنون به غیر از مدیریّت بنیاد میبدی و عضویّت در هیئت مدیرۀ چندین سازمان مردم نهاد دیگر مانند: انجمن دوستداران کتاب یزد، انجمن یاوران یادگارهای میبد، انجمن طرّاحان گرافیک یزد، انجمن خانۀ فرّخی‌یزدی، انجمن حافظان و دوستداران خشت خام، سردبیری فصل‌نامۀ فرهنگ یزد را نیز بر عهده دارد که حاصل آن درج و چاپ مقالاتی وزین از سوی نویسندگان است.
از اینرو مناسب بود که زمانی و از سوی مردم قدردان و سازمان‌های فرهنگی و آموزشی میبد و استان یزد از کوشش‌ها و تلاش‌های بی‌وقفه و بدون چشمداشت وی ارج‌شناسی گردد. هر کس و هر سازمان به اندازۀ توش و توان خود وارد این عرصه شد و این کمترین که سال‌هاست از همراهی و همگامی او در بیشتر کارهای فرهنگی خود یاری می‌جوید، دست به گردآوری و سامان‌دهی ارجنامه ای زدم که دربردارنده مجموعه مقالات دوستداران استاد پویا به ایشان می باشد. در این کتاب، مقالاتی از ۵۰ نویسنده صاحب نام از جمله دکتر محمّدعلی اسلامی‌ندوشن؛ دکتر شیرین بیانی؛ دکتر محمّدحسین پاپلی‌یزدی؛ دکتر علی موسوی گرمارودی ؛ دکتر یدالله جلالی‌پندری؛ دکتر مرتضی فرهادی؛ محمّدسعید جانب‌اللّهی ، دکتر محمّدحسن میرحسینی؛ دکتر محمّدعلی فیض‌پور؛ دکتر مرتضی فلاّح؛ دکتر مسعود جندقی ؛ دکتر علی اکبرجعفری؛ استاد محمود رهبران؛ محمدعلی گلاب‌زاده؛ مجید جوادیان‌زاده؛ محمدعلی رافی؛ پیام شمس‌الدّینی، هوشنگ جزی‌زاده و…… در باره ی استاد عبدالعظیم پویا آورده شده است.
شایان ذکر است در کتاب پویای فرهنگ علاقمندان فرهنگ و ادب ایران علاوه بر یادداشتها و مقالاتی خواندنی از بزرگان فرهنگ و ادب ایران و استان یزد درباره استاد پویا و آثارشان با مقالات تقدیمی به ایشان درباره میبد و گزیده ای از نوشتارهای ایشان نیز آشنا خواهند شد.نام این کتاب با مشورت اعضای انجمن دوستداران کتاب یزد برگزیده شده است. و توسط انتشارات دانشگاه آیت الله حائری میبد انتشارات می یابد . جای آن دارد که از همگی فرزانگان، دوستان و همکاران استاد پویا در سراسر ایران بویژه استان یزد که به درخواست این کمترین پاسخ دادند، صمیمانه سپاسگزاری نماید.
یزد- بهار ۱۳۹۵ – حسین مسرّت