استان یزد رنگ کویر دارد و مردمان کویرنشین سخت‌کوش و سخاوتمندند. آنان در طول سالیان متمادی آموخته‌اند که چگونه میراث آریا، در دل طبیعتی که آب در آن غنیمت است زندگی را جاری سازند؛ خاک را کیمیا کنند و باد را به‌تسخیر خود درآورند. شاید به همین دلیل است که معماری یزد پیوند عناصر طبیعی را در بادگیرها و قنات‌هایش به‌خوبی نشان می‌دهد. یزد موزه‌ای زنده از معماری است که چشم هر گردشگر و مسافر را به‌خود خیره می‌کند، شهری با معماری باشکوهِ مساجدش که در میان بادگیرها و قنات احاطه شده‌اند.

یزد یکی از بهترین شهرهای خشتی جهان و یکی از درخشان‌ترین میراث‌های فرهنگی در ادوار مختلف تاریخی ایران است، شهری که چشم‌انداز بادگیرهایش در یادها و خاطره‌ها می‌ماند.

یزد، شهر بادگیر و قنات

خود شهر یزد آن‌قدر آثار دیدنی در گوشه‌وکنارش دارد که بتواند به‌عنوان یک موزه شهری محسوب شود و شما بخواهید ساعت‌ها در دل بافت سنتی آن قدم بزنید و در اعصار تاریخ گم شوید. «مسجدجامع کبیر یزد»، «مجموعه امیرچخماق»، «بقعه دوازده‌امام»، «زندان اسکندر»، «مجموعه حمام خان و بازار خان»، «خانه لاری‌ها»، «موزه آینه و روشنایی»، همه و همه در کنار خانه‌های قدیمی و تاریخی یزد و «بازار سرپوشیده»اش می‌توانند ساعت‌ها هر بیننده‌ای را با خود به اعماق تاریخ مردمان آن سرزمین ببرند.

در شهرهای کویری استان یزد، قنات‌ها حکم شریان‌های حیاتی را دارند، قنات‌هایی که هزاران سال پیش تمدنی بزرگ را در دل کویر بنا نهاده‌اند و این روزها توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند، به‌ویژه به‌دلیل مهندسی شگفت‌انگیزشان که محسورکننده است. قنات‌های زیبای شهر اردکان نمونه‌ای است بی‌بدیل از مهندسی آب در هزاران سال گذشته.

باغی سرسبز در دل کویر

اگر می‌خواهید به سخت‌کوشی یزدی‌ها ایمان بیاورید حتماً سری به «باغ دولت‌آباد» بزنید تا ببینید چگونه اراده انسان‌ها می‌تواند، در دل کویر، سرسبزی بار آورد. این باغ یکی از باغ‌های معروف ایرانی است که در زمان محمدتقی‌خان (دوره زندیه) طراحی و ساخته شده است. این باغ از قناتی به همین نام مشروب می‌شود و جریان آب در باغ تشکیل‌دهنده استخوان‌بندی طراحی آن است. باغ دولت‌آباد الگویی شد برای تمام یزدی‌های مهاجر به دیگر شهرهای ایران تا بعدها باغ های مشابهی را طراحی کنند، ازجمله مهاجران یزدی به شهر کرج که در سال‌های میانه دهه ۴۰ شمسی «باغ‌های کرج» را با چنین الگویی طراحی کردند. جالب‌ترین بنای مجموعه باغ دولت‌آباد «عمارت هشتی» و «بادگیر» آن است که تلفیق جریان آب‌وهوا در آنجا به‌زیباترین شکل صورت گرفته است. بادگیر باغ دولت‌آباد، با ۳۳ متر بلندی از سطح زمین، شاهکار مهندسی و نشانه نبوغ معماران یزدی است.

صدای چک‌چک آب در کویر تشنه

در این بین، شاید یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های گردشگری استان یزد «زیارتگاه پیر چَک‌چَک یا چک‌چکو» باشد که یکی از اماکن مهم زرتشتیان محسوب می‌شود. این زیارتگاه، که زرتشتیان به آن «پیر سبز» نیز می‌گویند، نزدیک شهرستان اردکان در کوه‌های میان اردکان و انجیره قرار دارد. این بنای تاریخی به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی‌اش شگفت‌انگیز است: ناگهان در دل کویر بی‌آب‌وعلف کوهستانی سرسبز با چشمه‌ای زلال می‌بینید.