فرارو- رضا زارعی –مدیر دفتر مطالعات و مدیریت منابع آب ایران- در ابتدای تیرماه از مشکلات منابع آبی و جیره‌بندی احتمالی آب سخن گفت. وی در نشستی خبری گفته بود: هیچ‌یک از استان‌های کشور در وضعیتِ طبیعی آبی نیستند. ۱۰ استان ایلام، خراسان جنوبی، خوزستان، زنجان، سیستان و بلوچستان، قزوین، کرمان، کرمانشاه، یزد، کهگیلویه و بویراحمد در تنش شدید آبی به سر می‌برند.

به گزارش فرارو، پس از انتشار سخنان زارعی رسانه‌ها از جیره‌بندی آب سخن گفتند و در عناوین اخبار نوشتند “آب جیره‌بندی شد!”. این در حالی بود که چندساعت بعد محمدباقر نوبخت در سخنان خود این خبر را تکذیب کرد.

سخنگوی دولت در میان ارائه گزارش از اقدامات دولت به کم‌آبی اشاره کرده و در این‌باره گفت: آب کم است و ما با مشکلات منابع آبی روبرو هستیم، اما برنامه جیره‌بندی در دستور کار وزارت نیرو نیست و شاید در برخی شهرها بسته به شرایط اقداماتی شده باشد.

تایید یا تکذیب خبر جیره‌بندی آب در شهرهای بزرگ چیزی از داستان کم‌آبی در شهرهای ایران کم نمی‌کند و با کم‌آبی‌های موجود باز هم امکان جیره‌بندی آب در کلان‌شهرهای ایران وجود دارند. بسیاری مسئولان از اواخر سال گذشته و در ابتدای امسال از احتمال جیره‌بندی آب سخن گفتند. هدایت فهمی –معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو- اول اردیبهشت گفته بود حجم ذخائر آبی سدها کم است و احتمال جیره‌بندی آب در کلان‌شهرها وجود دارد.

۱۴ فروردین‌ماه امسال نیز تنها ۲۰ درصد از حجم سدهای تهران از آب پر بود، که این میزان با توجه به بارش‌ها نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرد. این وضعیت تنها در پایتخت حاکم نیست و از ابتدای امسال بسیاری از شهرها باز هم با کم‌آبی روبرو شدند. درآخرين روزهای بهار، ستار محمودی، قائم‌مقام وزير نيرو در حاشيه ششمين نشست برنامه آسيايي مديريت آب‌هاي زيرزميني در مناطق نيمه‌خشك از افزايش شمار شهرها و روستا‌های درآستانه تنش‌هاي آبي خبر داده، و وضعيت پنج شهر سنندج، بندرعباس، كرمان، اصفهان و شرق تهران را از نظر كم‌آبي حادتر دانست.وی به كاهش ميزان بارندگی‌های امسال نسبت به ميانگين بلندمدت ۲۰ درصد و نسبت به سال گذشته ۱۴ درصد اشاره و اعلام كرد كه در سال ۹۴ ۵۲۷ شهر با تنش آبی مواجه خواهند بود که ده شهر بیشتر از سال پیش است.

هرچند گفته می‌شود با صرفه‌جویی، جیره‌بندی و برخی اقدامات می‌توان تابستان امسال را نیز از سر گذراند، اما مشکلات کم‌آبی تنها به اینجا منتهی نمی‌شود. علاوه بر کاهش شدید آب‌های زیرزمینی و کاهش بارش‌ها و کم‌آبی در کشور، بنابر گزارش ناسا، شدت خشکسالی در ایران به حدی است که اگر در بازه زمانی ده‌ساله فکری به حال آن نشود، ایران از یک اقلیم نیمه خشک به یک اقلیم خشک تبدیل می‌شود.

هرچند که این‌روزها بحران کم‌آبی در بسیاری از نقاط جهان وجود دارد، اما در مورد ایران مدیریت و اقدامات نادرست بیش از همه تیشه به ریشه محیط زیست زدند. چندی‌پیش گری لوئیس –هماهنگ‌کننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران- گفت: ایران در آینده گرم‌تر و خشک‌تر خواهد شد.

یکی از مشکلات عمده در تشدید کم‌آبی و خشکسالی به اعتقاد کارشناسان نحوه کشاورزی در ایران است. گفته می‌شود در ایران ۲۸ میلیارد متر مکعب آب مورد نیاز کشاورزی است ولی مصرفِ حال حاضر حدود ۸۸ میلیارد متر مکعب است. کشاورزی ۱۵ درصد از تولید ناخالص کشور را به خود اختصاص داده، اما ۹۰ درصد آب کشور را به همین بخش اختصاص دارد. دلیل این امر توسعه کشاورزی با الگوهای پرمصرف آب است.

حسین آخانی –استاد دانشگاه و متخصص محیط زیست- نیز یکی از دلایل رفتن به خشک‌سالی در ایران را سدسازی دانسته و می‌گوید “با ادامه روند سدسازی ما نمی‌توانیم با خشکسالی مقابله کنیم”. اسماعیل کهرم – بوم‌شناس و فعال محیط زیست ایرانی و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست- نیز در همین رابطه گفته است ما باید این واقعیت را بپذیریم که در یک کشور خشک و نیمه‌خشک زندگی می‌کنیم و اقداماتی مانند سدسازی و زدن چاه که سال‌ها در ایران انجام شد، کشور ما را خشک‌تر خواهد کرد.

روزنامه شهروند نیز در یادداشتی بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس درباره منابع آب کشور و درباره دلایل خشک‌شدن اقیلم ایران نوشت “گسترش بدون ضابطه شهرها و تبدیل روستاها به شهرهای کوچک یکی از مهم‌ترین عوامل خشکسالی به شمار می‌آید”.  در این یادداشت همچنین از تاثیر حفر چاه‌های متعدد و برداشت آب از سفره‌های آب زیرزمینی توسط روستا-شهرهای کوچک در سال‌های پس از انقلاب سخن به میان آمده است.

کاووس سیدامامی –استاد دانشگاه و فعال محیط زیست- نیز درباره رفتنِ ایران به سمت خشکسالی می‌گوید “مدیریت نادرست منابع آبی در سطح ملی و گرمایش دمای زمین به سبب سوخت‌های فسیلی در سطح جهانی دست به دست هم داده‌اند و وضعیت کنونی را رقم زده‌اند”.

از بحران کم‌آبی و خشکسالی در اقلیم ایران که بگذریم، به تاثیر بحران‌های محیط زیستی ایران بر کل جهان می‌رسیم. این تاثیر تاجایی است که ایران رتبه هفتم در جهان را در گرم‌تر شدن کره‌زمین به خود اختصاص داده است. دکتر محمد درویش –مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست- درباره رفتارهای محیط زیستی ایران و تاثیر آن‌ در گرم‌شدن کشور و کره زمین می‌گوید: در همه‌حال، ما باید به‌خاطر داشته باشیم که ایران در یک منطقه گرم و خشک واقع شده است و هر اقدامی که به تغییر اقلیمی کل جهان بیانجامد، یکی از قربانیانش کشور ما خواهد بود. ضرر مدیریت اشتباه درنهایت به خود ما باز خواهد گشت.