وب سایت کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) با انتشار گزارشی در وب سایت خود، از تحصیل رایگان بیش از ۴۸۰ هزار دانش آموز پناهجوی افغان در مدارس ایران خبر داده و هشدار داده : وخامت اوضاع اقتصادی در ایران در اثر تحریم‌ها ممکن است بر وضعیت تحصیل صدها هزار دانش آموز افغان در ایران تاثیرگذار باشد.

به گزارش عصرایران، وب سایت کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل از وضعیت تحصیل یک دانش آموز دختر افغان در مدرسه‌ای در اصفهان گزارشی میدانی منتشر کرده است.

در این گزارش آمده:

همزمان با زنگ آغاز مدرسه، گروهی از دختران وارد مدرسه ابتدایی “وحدت” در شهر اصفهان می‌شوند. آنها با کوله‌هایی بر پشت در مقابل ساختمان مدرسه در حیاط برای مراسم صبحگاهی به خط می‌شوند.

 “پریسا” ، ۱۶ ساله ، مسن‌ترین دانش آموز کلاس ششم است. دختران دیگر به طور متوسط ​​۱۲ سال سن دارند. او برای شروع کلاس بی تاب است.

او می‌گوید: “من مدرسه را خیلی دوست دارم.. درس مورد علاقه من ریاضیات است، زیرا ریاضیات در همه جای دنیا وجود دارد. من عاشق ضرب و تقسیم هستم.”

پریسا و خانواده‌اش ۱۰ سال پیش، پس از تهدید گروه طالبان از شهر هرات افغانستان به ایران گریختند. طالبان تهدید کرده بود دخترانی را که به مدرسه می‌روند، خواهد ربود.

پریسا (سمت راست) در کنار خواهر ۱۴ ساله اش “پریماه” در مدرسه/ اصفهان/عکس: محمد حسین دهقانیان/ کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل

در طول ۴۰ سال گذشته  حدود ۳ میلیون افغان به دلیل ناامنی کشورشان به ایران پناه آورده‌اند. از این تعداد نزدیک به ۱ میلیون نفر به عنوان پناهنده ثبت شده‌اند، در حالی که حدود ۱٫۵ تا ۲ میلیون نفر به صورت ثبت نشده (غیرقانونی) در ایران اقامت دارند. حدود  ۴۵۰ هزار افغانی دارای گذرنامه افغانستان هم برای کار یا تکمیل تحصیلات در ایران زندگی می‌کنند.

“بسم الله”، پدر ۶۷ ساله پریسا  به یاد می‌آورد: ” (در هرات) اگر به بازار می‌رفتی، هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که سالم برگردی…سپس آنها (طالبان) شروع به کاشت مین در حیاط مدرسه کردند. ما چاره‌ای جز آمدن به اینجا نداشتیم.”

در ایران، پریسا و ۶ خواهر و برادرش در امان هستند، اما در اولین سال پس از تبعید، او نتوانست به مدرسه برود، چون خانواده به سختی هزینه خوراک و پوشاک را تامین می‌کرد، چه رسد به هزینه‌های مدرسه.

برای کمک به هزینه‌های خانواده، برادر پریسا در سن ۱۵ سالگی ترک تحصیل کرد و در کنار پدر خود به عنوان کارگر ساختمانی شروع به کار کرد. با این پول اضافی، پریسا در سن ۱۱ سالگی توانست برای اولین بار پا به مدرسه و کلاس بگذارد. او در ۱۱ سالگی اسم خود را در دبستانی در اصفهان نوشت. این مدرسه دخترانه به دلیل ازدحام جمعیت دانش‌آموزان  دوشیفته است.  در این مدرسه  بدون داشتن معلمان واجد شرایط (کامل) و برنامه درسی مناسب، دانش آموزان فقط مقدمات را فرا می‌گرفتند.

“حلیمه” مادر خانواده پناهنده افغان در حال صبحانه دادن به فرزندان و راهی کردن آنها به کار و مدرسه/ عکس: محمد حسین دهقانیان

مدرسه ایده‌آل نبود، اما در حالی که پناهندگان ثبت نام شده در ایران می‌توانند به مدارس رسمی بروند، افغان‌هایی مانند پریسا که از درگیری فرار کرده و قادر به اخذ مدارک رسمی پناهندگی نبودند تنها می‌توانند در این نوع مراکز آموزشی غیر رسمی و خودآموز شرکت کنند.

بخت و اقبال آنها در سال ۲۰۱۵ بهبود یافت، هنگامی که ایران قانونی را به تصویب رساند که به همه فرزندان افغان – بدون در نظر گرفتن وضعیت پناهندگی، افراد بدون سند یا گذرنامه – اجازه تحصیل در مدارس دولتی را می‌دهد. به لطف این قانون جدید درایران   پریسا هم در مدرسه دولتی وحدت اصفهان ثبت نام کرد. هم مدرسه‌ای‌های دیگر او شامل ۱۴۰ کودک افغان و ۱۶۰ ایرانی از جامعه میزبان محلی هستند که همگی در کنار هم تحصیل می‌کنند.

در سال تحصیلی جدید (۲۰۱۹-۲۰۲۰) حدود ۴۸۰ هزار کودک افغان در ایران از این سیاست‌های آموزش فراگیر بهره‌مند می‌شوند که از این تعداد بیش از ۱۳۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی “غیرمجاز” مانند پریسا هستند. تنها در سال تحصیلی جدید( ۲۰۱۹ ) ۶۰ هزار دانش آموز جدید افغانستانی در مدارس ایران ثبت نام کرده‌اند.

“پریسا می‌گوید:” من بسیار خوشحالم که می‌توانم در کنار دانش آموزان ایرانی تحصیل کنم. مردم دیگر نمی‌گویند: اوه ، شما یک افغان هستید”.

پریسا در آرزوی بازگشت به افغانستان برای تقسیم عشق خود به تحصیل با بچه‌های آنجا است. او می‌گوید: “اگر معلم شوم، بسیار خوشحال خواهم شد.” “من می‌خواهم به کودکان در زادگاه خود در افغانستان آموزش دهم ، زیرا آنها واقعاً امکان تحصیل مناسب ندارند.”

کلاس درس دانش آموزان افغان و ایران/ اصفهان/ عکس: محمد حسین دهقانیان

اما او می‌داند که آینده اش نامشخص است. او می‌گوید: “بعضی وقت ها فکر می‌کنم … به دلیل وضعیت مالی ممکن است از ادامه تحصیل بازبمانم.. فکر اینکه نتوانم ادامه تحصیل بدهم ، اشک  به چشمانش می‌آورد.”

پناهندگان (افغان) از پرداخت هزینه مدرسه در ایران معاف هستند، اما هزینه‌های دیگر مربوط به آموزش و پرورش، از جمله وسایل مدرسه، هنوز بر بودجه خانواده سنگینی می‌کند.

در میان چالش‌های اقتصادی به دلیل تحریم‌ها ، نیاز افراد آسیب پذیر – از جمله پناهندگان و همچنین طبقات محروم ایران  – در حال افزایش است. تنها در یک سال گذشته، قیمت کالاها و خدمات اساسی بسیار بالا رفته است و این امر تهیه اقلام غذایی، پرداخت اجاره و حمل و نقل را برای خانواده‌ها سخت‌تر کرده است.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل ( UNHCR) نگران است كه هرگونه وخامت بیشتر در اوضاع اقتصاد ایران می‌تواند توانایی دولت ایران و کمیساریا را برای ارایه سرویس بهتر و بیشتر به دانش آموزان افغان در ایران تضعیف کند.

به منظور حفظ و بسط چنین فرصت‌های آموزشی که ایران در اختیار پناهندگان خارجی قرار داده و بسط آنها به دیگر کشورهای میزبان پناهندگان، کمیساریا از اهدا کنندگان و شرکای خود می‌خواهد تا در نخستین مجمع جهانی پناهندگان که در تاریخ ۱۷-۱۸ دسامبر در ژنو سوییس برگزار خواهد شد (هفته آینده)، به حمایت بیشتر از چنین تلاش‌های بشردوستانه متعهد شوند.

“بسم الله “می‌گوید: “تا زمانی که بتوانم کار کنم ، همه کارها را خواهم کرد تا دخترانم بتوانند به مدرسه بروند – اما این کار روز به روز سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود.” به گفته پدر پریسا “من و همسرم به دلیل بی سوادی خود احساس ناتوانی می‌کنیم. ما نمی‌خواهیم که همین حس به فرزندان ما هم منتقل شود.”

بسم الله ۶۷ ساله در حال بردن دو دخترش به مدرسه/ عکس: محمد حسین دهقانیان