۱۳ شهریورماه در تقویم جمهوری اسلامی ایران به نام «تعاون» نامگذاری شده است. روزی که اگر قوانین آن به درستی در کشور اجرا می شد و فرهنگ تعاون و مشارکت مردمی در اقتصاد گسترش می یافت، شاهد سهم ۵ تا ۷ درصد تعاونی ها در اقتصاد نبودیم، بلکه پس از ۴۰ سال تحقق ۲۵ درصدی سهم تعاون در اقتصاد دور از دسترس نبود.

امروز با توجه به جهانی شدن اقتصاد، نقش مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش بیشتر از همیشه احساس می شود. در اقتصاد معمولا مشارکت مردم به دو صورت خصوصی و تعاونی صورت می گیرد و از آنجا که تنها در نظام تعاونی ها، ساز و کار داوطلبانه و اختیاری در جهت تجهیز منابع و رسیدن به اهداف گروهی وجود دارد می توان گفت که چنانچه اصول و ارزش های تعاون به درستی مورد استفاده قرار گیرد، بخش تعاون همراه با سایر بخش ها در یک اقتصاد سالم، موجب شکوفایی اقتصادی کشور و کارا ترشدن آن در بعد داخلی و حتی در سطح جهانی می گردد.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نظام اقتصادی بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی استوار است. پس از انقلاب اسلامی ایران و با توجه به سرمشق گرفتن انقلاب از قرآن کریم و جاری و ساری شدن قوانین اسلامی در کشور، فرهنگ تعاون، اقتصاد تعاونی و آنچه در دین مبین اسلام و آیات و روایات به اهمیت آن پرداخته شده است در جامعه ایران نیز فراگیر شد. فرهنگ تعاون، همکاری و مشارکت را می توان در هشت سال جنگ به خوبی در بین مردم مشاهده کرد. نقش بی بدیل شرکت های تعاونی در آن دوران و خدمت رسانی به جامعه در اوضاع جنگ باعث ایجاد رضایت در بین آحاد مردم شده بود؛ به طوری که پس از گذشته قریب به سی و اندی سال از دوران جنگ همچنان از آن زمان ها به خوبی یاد می شود.

در آثار فلسفی، بر این نکته تأکید شده است که، انسان‌ها برای تأمین سعادت خود در زندگی و وصول به کمال نیازهایی دارند که به تنهایی نمی‌توانند آن‌ها را بر آورده سازند، از این رو باید جامعه تشکیل دهند و به یکدیگر یاری کنند؛ بنابراین، اساس اجتماع مدنی تعاون و همکاری و مبادله منافع است. حتی گفته‌اند که تشکیل دادن جامعه و تعاون برای انسان‌ها جنبه فطری دارد.

همکاری و تعاون بین انسان ها از گذشته های دور تاکنون به شیوه های مختلف وجود داشته است. تعاونی ها به شکل نوین در پاسخ به نابسامانی های ناشی از وقوع انقلاب صنعتی ایجاد شدند. عدم کارایی کامل بازار و نهاد دولت به دلایل مختلف، لزوم تشکیل بخش سوم اقتصاد که تعاونی ها را در بر دارد توجیه پذیر ساخته است.

بی هیچ تردیدی، یکی از مؤثرترین و موفق ترین روش ها در تامین سرمایه، که برخوردار از قدمتی به درازی تاریخ حیات در کویر مرکزی ایران است، مدل مشارکتی مردمی در راستای راه اندازی و ایجاد قنوات، به عنوان شاهرگ زندگی در پیکر کویر سوزان است. روشی که در کنار همه دستاوردهایش برای بالندگی و توسعه اقتصادی، اقدامی تمدن ساز و تمدن آفرین بود که همچنان نیز برای جهان کنونی، درس آموز و گنجینه های عظیم از تجارب هوشمندان و ارزشمند نیاکان ما در به کارگیری مشارکت عمومی برای رشد و شکوفایی است.

یزد به عنوان استانی تاریخی و بلند آوازه در حوزه ایجاد قنوات و رویکردهای اقتصادی ساکنانش، دارای کارنامه ای آموزنده در این عرصه است. در این شیوه که در یزد قدیم برای ایجاد قنوات و امروز در بسیاری از حوزه های تولیدی همچون نساجی، کاشی و سرامیک، فولاد و صنایع کوچک و بزرگ دیگر رایج است؛ کارآفرینان و معتمدین مردم به عنوان محور سرمایه گذاری و از سوی دیگر، عامه مردم به اعتماد اعتبار آنها، به عنوان سرمایه گذار خرد، جلوه موفقی از مشارکت مردمی را در بخش های اقتصادی خلق نموده اند.  

شاید نام تعاونی بر واحدهای تولیدی استان یزد نقش نبسته باشد، ولی فرهنگ تعاون در شکل گیری آن دخیل بوده است؛ چرا که بسیاری از شرکت های سهامی عام با سهام خرد مردم احداث شده اند. بسیاری از مردم در سود و زیان شرکت سهیم هستند. امروزه بسیاری از خانواده های یزدی با سرمایه گذاری که در واحدهای تولیدی در گذشته انجام داده اند، با سودی که به عنوان سهامدار از شرکت دریافت می کنند زندگی را می گذرانند.

تعاون به معنی واقعی کلمه در اقتصاد، هدفش جمع آوری سرمایه های خرد و هدایت آن به سمت تولید، خدمات و … است. گسترش فرهنگ تعاون در یزد باعث شده است که از تمرکز ثروت در دست افراد جلوگیری و شرایطی که اکثریت جامعه به دور از فشار اقتصادی بتوانند زندگی عادلانه‌ای به سر برند را فراهم سازد.

خوشبختانه فرهنگ اقتصادی یزدی ها را می توان جلوه ای از فرهنگ تعاونی دانست. توسعه و وجود چنین فرهنگی باعث شده است که یزد را به حق «پایتخت تعاون ایران» بنامند. چه بسیار واحدهای تولیدی که سهامداران خرد و کلان دارد و هرکسی از سفر تولید آن در قالب سهامدار و عضو شرکت بهره می برد.

طبق فرموده مقام معظم رهبری یکی از راه حل ها و اساسی ترین و منطقی ترین و بنیادی ترین کارهایی که می تواند در این کشور برای استقرار عدالت انجام بگیرد، «تعاون» است.

باتوجه به نامگذاری سال های متمادی با شعار اقتصادی توسط رهبری معظم انقلاب قطعاً با گسترش فرهنگ تعاون و تبدیل سرمایه دارایی ها به سرمایه های در گردش، شاهد اقتصادی پویا و فعال در کشور خواهیم بود. با گسترش فرهنگ تعاون در جامعه می توانیم شعار سال که «مهار تورم و رشد تولید» است را محقق سازیم.

به هر روی در شرایطی که کشور به لحاظ اقتصادی در یکی از دشوارترین دوره های خویش قرار گرفته و جنگ اقتصادی تمام عیار بر علیه منافع اقتصاد ملی در جریان است بی گمان فرهنگ تعاون، راهگشا و مسیر برون رفتی برای اقتصاد کشور، تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و عدالت اقتصادی است.