سفارت بریتانیا در تهران آذرماه سال ۱۳۹۰ و در پی حمله همزمان جمعی از معترضان به محل سفارت در خیابان فردوسی و اقامتگاه سفیر و کارکنان سفارت در خیابان قلهک تهران تعطیل شد. این سفارت پس از آنچه اظهارات و اقدامات مداخله جویانه سفیر انگلیس در امور داخلی ایران خوانده شد مورد حمله قرار گرفت.

به گزارش «تابناک»، نمایندگان مجلس در آبان سال ۱۳۹۰ با رای بالا وزارت امور خارجه ایران را موظف کردند ظرف دو هفته روابط سیاسی با دولت بریتانیا را به سطح کاردار و روابط بازرگانی با این کشور را به حداقل ممکن برساند.

مصوبه به مرحله اجرا نرسیده بود که جمعی از معترضان اقدام به ورود به سفارت انگلیس در تهران کردند و پرچم بریتانیا را پایین کشیدند. پس از آن دولت انگلیس روابط خود با ایران را به صورت یک‌جانبه قطع، کادر دیپلماتیک خود را به‌طور کامل از ایران خارج کرد و به کارکنان سفارت ایران و دیپلمات‌های ایرانی مهلتی ۴۸ساعته برای ترک خاک انگلیس داد.

عذرخواهی رسمی وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی ایران هم خللی بر عزم «لندن» در قطع رابطه با «تهران» ایجاد نکرد. دوازدهم آذر دیپلمات‌های ایرانی که از انگلیس اخراج شده بودند، به ایران وارد شدند و روابط رسمی ایران و انگلیس برای چهارمین بار طی ۶۰ سال گذشته قطع شود.

حال امروز پس از چهار سال فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلیس شخصا به تهران سفر کرده است تا در مراسم افتتاحیه بازگشایی سفارت این کشور در تهران شرکت کند. فیلیپ هاموند بلافاصله بعد از ورود به تهران راهی سفارت شد تا مراسم بازگشایی سفارت را آغاز کند.

وزیر خارجه انگلیس همچنین پس از ورود به تهران در پیامی در صفحه توییتر خود نوشته است:« وارد تهران شدم. این اولین سفر در سطح وزارت از سال ۲۰۰۳ است و لحظه‌ای تاریخی در روابط انگلستان و ایران.»

تلاش ها برای بازگشایی سفارت ها

با روی کار آمدن دولت روحانی، دو کشور گام‌های موثری را برای ارتقا روابط و بازگشایی سفارتخانه برداشتند. در همین راستا در نخستین دیدار وزرای خارجه ایران و انگلیس در دولت روحانی که شهریور ماه سال ۱۳۹۱ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد دو طرف توافق کردند تا زمینه بازگشایی سفارتخانه‌ها را فراهم کنند.

پس از چندین دور گفت‌وگوی مجید تخت روانچی معاون وزیر خارجه ایران و سایمون گس، سفیر سابق انگلیس در تهران و معاون فعلی وزیر خارجه انگلیس، در ‌‌نهایت دو طرف توافق کردند که کاردار غیرمقیم (ترددی) معرفی کنند. در حال حاضر آجی شارما کاردار غیرمقیم انگلستان در ایران و محمدحسن حبیب الله‌زاده کاردار غیرمقیم ایران در انگلستان است. با این حال معرفی کاردار‌ها هم منجر به باز شدن قفل سفارت خانه‌های دو کشور و ارایه خدمات کنسولی نشد.

از آذر ماه سال جاری اما با کنار رفتن موانع سیاسی و نمایش اراده دو کشور برای ارتقا روابط، مانع جدیدی برای بازگشایی سفارتخانه‌ها ظهور و بروز پیدا کرد که وزرای خارجه دو کشور آن را مسائل فنی خواند.

این مسائل فنی با اظهار نظر علنی وزیر خارجه انگلیس ابتدا عیان شد. فیلیپ هموند، ۴ آذر ماه با حضور در در مجلس عوام بریتانیا، طی سخنانی مدعی شد که تلاش‌ها برای بازگشایی سفارت این کشور در تهران به دلیل موافقت نکردن دولت ایران با ورود تجهیزات کامپیوتری مورد نیاز سفارت، با مانع روبرو شده است.

چگونگی بازگشایی سفارت

با این حال پس از حل مشکلات سیاسی و فنی، قرار است در ابتدای فعالیت سفارت انگلیس، گروه کوچکی از دیپلمات ها به ریاست «آجی شارما» هندی تبار که تا کنون کاردار غیر مقیم انگلیس بود، در تهران مستقر شوند و به گفته هاموند، پس از چند ماه سفیر، جایگزین وی خواهد شد.

وزیر امور خارجه انگلیس در بدو ورد به تهران گفت: «چهار سال پس از حمله به سفارت بریتانیا، من امروز آن را بازگشایی خواهم کرد. ایرانیان نیز همزمان سفارت خود را در لندن بازگشایی خواهند کرد. روابط ما پس از انتخابات سال ۲۰۱۱ بهبود یافته است. انتخاب رئیس جمهور روحانی و توافق هسته ای ماه گذشته نقاط عطف مهمی بود. من معتقدم که ما پتانسیل این را داریم که بسیار فراتر از این رویم.»

وی افزود: «بازگشایی سفارتخانه های ما یک گام مهم در جهت بهبود مناسبات دوجانبه است. در گام اول، ما می خواهیم اطمینان یابیم که توافق هسته ای یک موفقیت است که به تقویت تجارت و سرمایه گذاری ها پس از لغو تحریم ها منجر می شود. بریتانیا و ایران نیز باید آماده باشند تا به بحث در مورد چالش هایی از جمله تروریسم، ثبات منطقه ای، گسترش تحرکات داعش در سوریه و عراق، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مهاجرت بپردازند.»

وی ادامه داد: «این حرکت به این معنا نیست که ما در مورد همه چیز اتفاق نظر داریم. اما این درست است که بریتانیا و ایران باید در کشورهای یکدیگر حضور داشته باشند. نقش سفارتخانه ها ایجاد زمینه همکاری ها و کاهش اختلافات است.»

«هاموند» ادامه داد: «در ابتدا، سفارت توسط یک کاردار و با یک هیات کوچک برای ارائه طیف محدودی از خدمات کنسولی آغاز به کار خواهد کرد. انتظار می رود در ماه های آینده با موافقت ایران، سفیر برای ارائه طیف گسترده ای از خدمات کار خود را آغاز کند.»

بازگشایی سفارت ایران در لندن

هم‌زمان با بازگشایی سفارت انگلیس در تهران که با حضور وزیر خارجه این کشور اروپایی انجام شد، سفارت جمهوری اسلامی ایران در انگلیس نیز فعالیت خود را آغاز کرد. در این مراسم که در لندن برگزار شد علاوه بر تعدادی از مقامات وزارت خارجه انگلیس، از طرف جمهوری اسلامی ایران نیز محمد حسن حبیب‌ الله زاده کاردار غیر مقیم ایران در انگلیس و همچنین مهدی دانش یزدی معاون اداری و مالی وزارت خارجه حضور دارند.

مشکل همچنان ادامه دارد

با بسته شدن سفارت انگلیس در تهران مشکلات عدیده ای برای شهروندان ایرانی برای گرفتن ویزا به وجود آمد. به نحوی که باعث نارضایتی فراوانی میان آنها شد. اگرچه همزمان با اعلام باز شدن دوباره سفارت لندن در تهران علا الدین بروجردی رئیس کمیسون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود که بازشدن سفارت انگلیس در تهران بدون خدمات کنسولی و صدور روادید ورود به کشور انگلستان به اتباع ایرانی قابل قبول نیست.

اما سخنان اخیر معاون وزیرخارجه کشورمان نشان می دهد که حداقل تا چند ماه آینده خبری از صدور ویزای عادی وجود ندارد. مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه در این باز بیان کرده است که:« سفارت انگلیس پس از بازگشایی فعلا «ویزای دیپلماتیک و خدمت» صادر می‌کند و با فراهم شدن مقدمات و افزایش کادر در ماه های آینده اقدام به صدور ویزای عادی خواهد کرد. سفارت ایران هم در اقدام متقابل همین گونه عمل خواهد کرد.»

بنابراین این روند نشان می دهد که مشکل صدور ویزا همچنان باقی است و به تبع آن مشکلات شهروندان ایرانی نیز در این زمینه همچنان پابرجاست!

حواشی

* در مراسم بازگشایی سفارت انگلستان به روی خبرنگاران ایرانی و سایر خبرنگاران رسانه‌های خارجی مستقر در تهران بسته است و تنها گزارشگران شبکه دولتی بی‌بی‌سی اجازه پوشش خبری و تصویری این مراسم را دارند.

*حضور خبرنگاران مقابل سفارت بریتانیا در تهران همزمان با سفر هموند به تهران و بازگشایی این سفارت