علی اکبر کاظمی مؤلف کتاب راههای ایران، راه ها را در پنج گروه عمده طبقه بندی کرده و قدیمی ترین خط سیر را در گردنه های ابرکوه دماوند در گروه خط سیر البرز مربوط به پیش از تاریخ معرفی می کند. این راهها طی هزاران سال علاوه بر ساکنان فلات ایران مورد استفاده اقوام و ملل غیرایرانی بوده و مسیرهایی که مورد استفاده بازرگانان چینی قرار می گرفته به جاده ابریشم شهرت یافته است.
یکی از شاخصه های این مسیر که اخیرا وجود آن در استان یزد محرز شده مسیر قدیم یزد اصفهان بوده که از شهرستان ورزنه در استان اصفهان و شهر ندوشن عبور کرده و به شهر یزد می رسیده است. در این مسیر تعداد زیادی اقامتگاه و مرکز خدمات بین راهی وجود داشته که بعضاً به یک سایت،تپه و یک محوطه تاریخی تبدیل شده و از مهمترین این اقامتگاه هامی توان به “قلعه خرگوشی” و راهدارخانه “آسنکلانی” در ندوشن اشاره کرد.
با توجه به شواهد و قرائن ، قلعه خرگوشی یکی از راهدارخانه های مهم قبل از اسلام بوده که در دوره شاه عباس صفوی به سبک موجود احیاء شده، به نحوی که مشخصات آن مبین موقعیت ویژه آن در آن زمان است.
تپه آسنکلانی از دیگر مراکز مهم شناسایی شده در مسیر جاده ابریشم است که به صورت تپه درآمده و حفاری های غیرمجاز در آن ، سازه های معماری عصر ساسانی را به وضوح در معرض دید قرار می دهد.
وجود یک مورد سنگ نگاره در نزدیکی مسیر شناسایی شده که در آن قافله ای با قطار شتر حجاری شده همچنین یک محوطه دیگر که مجموعه سنگ نوشته از قرون هفتم به بعد که به صورت لوح های یاد بود هستند اسنادی دال بر رونق این مسیر است.
در این مسیر علاوه بر وجود مناظر زیاد طبیعی ، تاریخی و فرهنگی کوچک نظیر شکارگاههای باستانی، راهدارخانه ها، به طور متوسط هر ‪۳۰‬ کیلومتر یک مجموعه عظیم تاریخی و فرهنگی که ساعت ها نظر گردشگران را به خود جلب می کند، وجود دارد.
در بخشی از مسیر جاده ابریشم در مرکز ایران آثار و مکان هایی نظیر شهر اصفهان، شهر ورزنه، تالاب گاوخونی، قلعه خرگوشی از بناهای عهد صفوی ، شهر ندوشن و یزد وجود دارد.
ندوشن شهری تاریخی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، مشتمل بر ‪ ۷۰۰‬ بنای تاریخی از دوره ایلخانی تا دوره معاصر است که در حال حاضر بیش از ‪ ۶۰‬ درصد جمعیت این شهر را در خود جای داده و به صورت یک بافت زنده است.
اکنون مسیر یزد – اصفهان ‪ ۳۲۰‬ کیلومتر است که با احیای جاده ابریشم به ‪ ۲۴۰‬ کیلومتر کاهش خواهد یافت. در حال حاضر جاده ای به موازات جاده ابریشم در حال ساخت است که از ‪۲۴۰‬ کیلومتر مسیر یاد شده قریب ۲۱۰ کیلومتر آن ساخته شده و یا در دست ساخت است که با ساخت آن تحول بزرگی در بخش های مختلف اقتصادی، استان های یزد و اصفهان ایجاد خواهد شد.
وجود دو قطب مهم گردشگری یعنی اصفهان (پایتخت فرهنگی جهان اسلام) و یزد (دومین شهر خشت خام جهان) می طلبد نگرشی ویژه بر این مسیر با ارزش صورت گیرد.
کاهش ۷۰‬ کیلومتری مسیر فعلی، حذف گرنه پرخطر ملا احمد و حذف گرمای طاقت فرسای دشت یزد اردکان از مزایای استفاده از این جاده است.
به طور کلی با توجه به آثار تاریخی و طبیعی شناسایی شده در مسیر این جاده ساخت آن زمینه ارایه طرح های مهم گردشگری را از اصفهان تا یزد فراهم می سازد که خود سبب شکوفایی صنعت گردشگری در دو استان یاد شده را بیش از پیش فراهم می سازد.
در این مسیر ، ۲۴۰‬ کیلومتری یک جهانگرد می تواند در یک سو جاذبه های زاینده رود را ببیند و در سوی دیگر بیرون کشیدن آب با هزاران مشقت را از دل زمین و انتقال ان با کیلومترها قنات را نظاره گر باشد.
همچنین مراتع بسیار غنی با انواع گیاهانی دارویی و درختچه های بسیار به صورت جنگل و در چشم انداز دیگر، دشتی وسیع با موج هایی از ریگ های روان که حاکی از خشم طبیعت بر ساکنان است، مشاهده می شود.
احیاء این جاده تاریخی مورد درخواست بسیاری از اهالی صنعت گردشگری و فعالان ایرانگردی است. تخصیص اعتبار جدی جهت تکمیل آن می تواند جهش قابل توجهی در رونق این صنعت در کریدور توریستی مرکز ایران پدید آورد و با توجه که عزم جدی و آمادگی استان اصفهان در ساخت و بهره برداری از این جاده که تا مرز استان یزد اکنون نوبت مسئولان استان یزد است که در تکمیل آن بکوشند و زمینه رونق بخش های شمال شرقی این استان را نیز فراهم آورند.